Sultan Papağanları yaşamlarının değişik dönemlerinde ishal olurlar.Muhabbet kuşlarında,papağanlarda ishal,kanarya ishal,jako ishal sebep ve tedavileri,kullanılan ilaçlar ortak özellik göstermektedir. sultan papağanlarında ishallerin bazıları tedavi edilebilir ama bazıları tedavi edilemeyebilir, sultan papağanlarında ishal en büyük oranda ölüm sebepleri arasındadır..Özellikle sultan papağanlarına uygun oda ısısında bulunmalı ve hava akımına maruz kalmaması gerekmektedir.sultan papağanı dışkı ve idrarı aynı anda yapma eğilimindedirler.İdrarın rengi süt renginde ve muhallebi kıvamına yakındır,koyu renkli dışkı idrarın etrafında bulunmaktadır,gerçek ishallerde sultan papağanın dışkı siyah bölgeleri dağılır normal durumlarda dağılmaz.Normalde dışkının kokusuz ve kısa zamanda kuruması gerekmektedir. SULTAN PAPAĞANLARINDA İSHAL NEDENLERİ *Sultan papağanın karın bölgelerinde oluşan tümörler. *sultan papağanın ortam ısısının yeterli düzeyde olmaması. *sultan papağanın hava akımında kalması(tüyler kabarmış ve ishalse) * sultan papağanın böbrek hastalığına yakalanmış olabilir(akut veya kronik böbrek yetmezliği) *sultan papağanın karın bölgesindeki şişlikler. * sultan papağanın gut hastalığına yakalanması. * sultan papağanın toksin alması. *sultan papağanına zehirli gıdaların verilmesi. *sultan papağanın içme suyunun filtre edilmeden verilmesi. * sultan papağanına fazla miktarda meyve verilmesi. * sultan papağanın hormonal bozuklukları. * sultan papağanın çok fazla tuz veya glikoz (diyebetik ise)alması. * sultan papağanın stress olması(kafesinin yerinin değişmesi,seyehatler vs)psikolojik olgular. * sultan papağanın beslenme değişiklikleri. * sultan papağanın aşırı proteinli gıdalarla beslenmesi. *sultan papağanın a vitamini eksiklikleri *sultan papağanın çürük tohum ve meyvelerle beslenmesi. *sultan papağanın soğuk ve dengesiz diyet beslenmeleri. *sultan papağanın paraziter hastalıkları(Trichomania vs) *sultan papağanın mantar enfeksiyonları(candida) *sultan papağanın bakteriyel hastalıkları(streptokok,enterkok,stafilokok,e.coli vs) *sultan papağanın bağışıklık sisteminin zayıflaması. *sultan papağanın suyu fazla içmesi. *sultan papağanın yumurtalık hastalıkları. *sultan papağanların yabancı cisim alımı ve dezenfektanlar. *sultan papağanında ağır ruhsal bozukluklar. *sultan papağanında ağır metal zehirlenmeleri. SULTAN PAPAĞANLARININ İSHALLERDE BELİRTİLER (SEMPTOMLAR) *Aşırı ishal bazen ishalde kan görülebilir. *Bitkinlik ve durgunluk,uyku hali görülebilir. *Fiziksel muaynede karında kitle. *sultan papağanın tüylerde kabarma. *Dışkı bölgesinde yoğun ishal nedeniyle dışkı yapışmaları. *ishal nedeniyle dehidrasyon ve zayıflama. *Gözlerde bulanıklık ve anlamsız bakış. *Ağrı olgusu. *Ayaklarda şişlik bu bazen iltihaplı olabilir. *Yem yememe ve iştahsızlık. *Kuş kumu eksikliği, sultan papağanlarının taşlıklıkta kum verilmeme durumunda yemleri sultan papağanında ağır ruhsal bozukluklar. sindirmekte zorlanmaktadır.Buda sindirim sisteminde ve bağırsaklarda sorun çıkarmaktadır. SULTAN PAPAĞANLARIN İSHAL OLGULARINDA TEŞHİS YÖNTEMLERİ -Radyografi(röntgen) (yabancı cisim olguları,ağır metal zehirlenmeleri,kanser vakalarında uygulanan yöntemdir.) -sultan papağanın bir veteriner hekim tarafından dikkatli bir şekilde muayne edilmesi.(kafes kontrolü) -İshal numunesinde kültür antibioğram testi yapılması. -ishalli dışkının makroskobik fiziksel muaynesi.(koku-renk-kıvam-kuruma süresi vs) -Laborutuvar yöntemleri.(e.coli,streptokok,enterokok vs) -Dışkıda mikroskobik parazit yumurtası aranması. sultan papağanın antibiyotik kullanımı en son çare olarak düşünülmelidir.ishal olgularında başlangıç tedavi semptomatik olarak yapılmalıdır.sultan papağanın ishal olgularında kronik böbrek yetmezliği yavaş olarak ilerler,ama akut böbrek yetmezliği dediğimiz sendromda aniden ortaya çıkar ve çok şiddetli seyredebilir ölümcül olabilir böbrek rahatsızlıklarında ayaklarda topallık ,şişme(iltihaplı),ağrı,çok sık idrara çıkma vs görülebilir sağlıklı böbreklere aşırı protein zarar vermektedir sultan papağanın böbreklere en fazla toksinler,ağır metaller,zehirli gıdalar,içme suyunun filtresiz verilmesi vs zarar vermektedir. acil bir veteriner hekime başvurmanızı tavsiye ederim. sultan papağanlarında giardia vakaları ishallerde önemli yer tutmaktadır,giardia tek hücreli, protozoondur.Teşhisi zordur sultan papağanında ishale neden olmakta diğer belirtiler yoğun kaşıntı,stres,uyuşukluk,kilo kaybı ilk klinik belirtilerdir.sultan papağanı sık sık yalama yapar dışkı kuşun arka tarafında yapışık olarak bulunur.Akut ve kronik ve tekrarlayan ishaller şeklinde görülmektedir.Dışkı sulu kokulu ve mukusludur.sultan papağanında ölümcül olabilmektedir.Ölüm parazitin besin ve yağ metobolizmasında bozulmasından ileri gelmektedir.sultan papağanlarında ayrıca ciltlerinde kurumalar görülmektedir.Giardialar taze sultan papağanı pisliklerinde bol olarak bulunmaktadır ve kuşlar bol miktarda kistler ve trofozoitler döker.Etkenin saptanmasında elısa(enzim-immunoassay) kullanılabilir bu test bazen yanlış sonuç verebilir,bu tür durumlarda trichrome boyama yapılır.Giardia tedavi edilebilir bir hastalıktır.İzmir bornova veteriner kliniğimizde yoğun olarak tedavi programlarını sultan papağanlarında uygulamaktayız. sultan papağanlarında ve diğer kuşlarda yeşil sarı ishaller karaciğer hastalığı,anorexsia,koyu kanlı olması iç kanama olasılığı aklımıza gelmektedir.Birde kuşlarda kanserlerde ve bağırsak tıkanıklıklarında az dışkı görülmektedir.Radyografi şarttır,erken teşhis önemlidir. sultan papağanların ve diğer kuşlarda özellikle zehirlenmeler(toksin) kimi bitki ve meyvelerde olabilmektedir.Avakado,akasya,zakkum,yılbaşı çiçeği,çam ağacı, vs gibi.kuşlarda mide(taşlık) ve kursak ekşi meyve(portakal,limon vs) ve bitkilerin yenmesi sonucu oluşan tahribat sonucu bu yapılarda fizyolojik bozulmalar şekillenmektedir.Bu durum kuşlarda ishale neden olabilmektedir. sultan papağanlarda geçici ishallerin dışında diğerlerinde antibiyotik kullanılmalıdır geçici ishal olgusu sultan papağanların çok su içme,aşırı meyve tüketme,aç kalma durumlarında bir gün içinde geçer bir günden daha fazla süren ishallerde kesinlikle tedavi programı uygulamak gerekmektedir. sultan papağanların muhakkak düşük diyetler uygulanması gerekmektedir.Gıda verilmelerinde organik sebzeler,bol yeşillik,meyve verilmesi gerekmektedir.ishal durumlarında kafes ve sulukların dezenfekte edilmesi,muhabbet kuşu yemlerinin açık alınmaması ön önlemler olarak düşünülmesi gerekmektedir. sultan papağanların beslenmesinde verilen meyvelerin yıkandıktan sonra kurulanmaması buzdolabından çıktıktan sonra bekletmeden soğukken verilmesi durumunda ishal olguları görülebilmektedir. sultan papağanların kafes seçimlerinde boyasız pirinç kafesler tercih edilmelidir boyalı kafeslerde boya özellikle sultan papağanın kemirmesi nedeniyle oral alınımla toksikasyona zehirlenmelere neden olur.Kafes boyalarında bulunan kurşun karaciğer ve böbrekte geri dönüşü olmayan tahribat yapar,kısa vadede yoğun miktarda boya yenmesi ani ölümlere neden olur bu nedenlerden dolayı boyasız muhabbet kuşunun rahat edebileceği büyüklükte pirinç kafesler tercih edilmelidir. Özellikle ishallerde sultan papağanlarında kan görülmesi durumunda acil veteriner hekim müdehalesi gerekir bu durum kuşunuzu 1-2 saatte öldürebilir. sultan papağanların antibiyotik kullanımı hem yararlı hem de zararlı organizmaları yok etmektedir sultan papağanınız hasta olmadığı halde antibiyotiklerin kullanılması ona zarar verecektir,bu durum daha da tehlikeli bir boyuta geçerek sultan papağanınızın bağışıklık sistemine zarar vererek azalmasına veya çökmesine neden olabilir. sultan papağanları özellikle sıcak havalarda sık sık banyo yapmak isterler banyo sırasında yoğun su içme sonucu fazla su içme ve banyo sonrası korunmaya dikkat edilmeme sonucu hava akımında kalması nedeniyle ishal görülebilir.Bu nedenle banyonun kısa tutulması banyo sonrası dönemde kuşların üşütülmemesi gerekmektedir. Birde sık yapılan bir hatalı beslemeden bahsetmek istiyorum özellikle peynir verilmesi pek çok kuş hastası tarafından doğru kabul görmektedir bu yanlış bir inanıştır peynirin mayalı ve süt ürünü olması,tuzlu olması nedeniyle kesinlikle verilmemesi gerekir.Bu durumsultan papağanı bakımında önemle dikkat edilmesi gereken bir husustur.Bu durum bizim kültürümüzde olan susam,fındık,fıstık,ceviz gibi yağlı ürünler içinde geçerlidir.Bu tip yağlı gıdalar dışkıda yumuşamaya ve yağlanmaya neden olur.böbrekler yüksek protein ve yağ nedeniyle tahrip olur.İzmir bornovadaki kliniğimize başvuran bir sultan papağanı sahibi günde bir ceviz vererek kuşunu beslediği için kronik ishal şikayetiyle bize geldi yemek kültüründe çikolata,peynir,çubuk kraker(üzerinde tuz-mayalı) olduğunu söyledi inanamadık gıda diyet programı komple değiştirildi buna rağmen hala bize ama o çok seviyor dedi bilmeden kuşuna ne kadar zarar verdiğini anlattık ve ikna oldu.Kuşunuz kendisine neyin zararlı faydalı olduğunu bilmediğini unutmamalısınız. sultan papağanları idrar ve dışkıyı aynı anda bırakma eğilimindedirler.Bu durum ishali takip etmeyi zorlaştırmaktadır. sultan papağanlarında ishallerde neden kesinlikle bulunmalıdır yoksa uygulanan tedavinin başarıya ulaşması zordur.Bu konuda muhakkak bir veteriner hekim müdehale etmelidir,türkiye’de petşoplarda satılan ishal kesici ilaç kullanımı kesinlikle yanlıştır bu sultan papağanınıza yarardan ziyade zarar verebilir…
